Χ: «Σήμερα θα παίξουμε με το κουκλόσπιτο! Λοιπόν, εγώ θα είμαι η μαμά κι εσύ το παιδί που πηγαίνεις σχολείο. Ξεκινάμε;»
Α: «Οκ, ξεκινάμε!»
Χ: «Ήρθες παιδί μου; Ωωωω! Φαίνεσαι άρρωστη! Για να δω. Μα εσύ καίγεσαι στον πυρετό! Να βάλω θερμόμετρο να σε μετρήσω. Ωχ! Έχεις κορονοϊό. Μα καλά, δεν πρόσεχες; Δεν φορούσες τη μάσκα σου στο σχολείο; Κάτσε στο κρεβάτι και θα πάρω τηλέφωνο τον γιατρό να μου πει τι φάρμακα να σου δώσω.»
Α: «Εντάξει πηγαίνω…»
Χ: «Ναι, γιατρέ! Η κόρη μου έχει κορονοϊό. Τι φάρμακα να της δώσω;»
Γ: «Δώσ’ της αντιπυρετικό και να μείνει μερικές μέρες στο κρεβάτι. Θα γίνει αμέσως καλά.»
Χ: «Ευχαριστώ πολύ, γιατρέ! Πάω αμέσως να αγοράσω φάρμακα. Ωχ! Μην ξεχάσω να στείλω μήνυμα στο κινητό ότι πάω στο φαρμακείο.»
Το παραπάνω απόσπασμα προέχεται από μία ψυχοπαιδαγωγική συνεδρία με την Χ., 7.30 ετών.
Είναι παραπάνω από εμφανές ότι η πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα λόγω κορονοϊού έχουν επηρεάσει το παιχνίδι των παιδιών όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ποιοτικά. Όσοι εργάζονται σε σχολεία βλέπουν τη διαφορά. Τα παιδιά είναι πιο περιορισμένα, οι δάσκαλοι αναγκαστικά είναι όλο «Μη και μη!» Οπότε τι κάνουμε εμείς ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί και ως ειδικοί που δουλεύουμε με παιδιά;
- Ενισχύουμε το ατομικό παιχνίδι. Το συνεργατικό παιχνίδι είναι πολύ σημαντικό για την κοινωνικοποίηση και την ανάπτυξη των παιδιών. Παρόλα αυτά και το ατομικό παιχνίδι είναι εξίσου σημαντικό. Φροντίζουμε να δίνουμε χώρο, χρόνο και υλικά στο παιδί για να εκφραστεί μέσα από το ατομικό παιχνίδι.
- Αφήνουμε τα παιδιά να εκφραστούν μέσα από το παιχνίδι για ό,τι τους απασχολεί (και για τον κορονοϊό). Πολλοί γονείς αντιδρούν αρνητικά αν δουν ότι το παιδί τους αναφέρεται σε κάτι δυσάρεστο κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Αφήστε τα παιδιά να εκφραστούν! Όπως αναφέρει και η V. Axline, «το παιχνίδι είναι το φυσικό μέσο αυτοέκφρασης του παιδιού. Είναι η ευκαιρία του παιδιού να εξωτερικεύσει τα συναισθήματα του και να αναδομήσει τα δυσλειτουργικά μοτίβα της ζωής του»
- Δεν δαιμονοποιούμε το online παιχνίδι με φίλους ή σε δραστηριότητες. Ειδικά στον καιρό της πανδημίας η εξ αποστάσεως διασύνδεση μπορεί να έχει θετικά οφέλη για την ψυχική υγεία του παιδιού. Μπορούμε να εγγράψουμε τα παιδιά σε online δραστηριότητες (από παιδική yoga μέχρι μαθήματα ζωγραφικής για παιδιά) ή ακόμη καλύτερα να οργανώσουμε ένα απόγευμα δραστηριοτήτων με τους φίλους τους (π.χ. να οργανώσουν οι γονείς ένα κυνήγι κρυμμένου θησαυρού με quizzes και αποστολές). Πάντα με επίβλεψη και για την ανάλογη ώρα, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
- Βγαίνουμε σε πάρκα, παραλίες, ανοιχτούς χώρους. Σίγουρα δεν είναι εύκολο για όλους, καθώς πολλές φορές δεν υπάρχει ούτε ο χρόνος ούτε η πρόσβαση σε ανοιχτούς χώρους, αλλά όταν ο καιρός είναι καλός, όσο μπορούμε να προσπαθούμε να φέρουμε τα παιδιά μας σε επαφή με τη φύση (όχι μόνο στον καιρό της πανδημίας).
- Ενισχύουμε το αισθητηριακό παιχνίδι στο σπίτι (χρησιμοποιώντας φυσικά υλικά). Άμμος, νερό, κλαδιά, βότσαλα αλλά και υλικά της κουζίνας γίνονται εκπληκτικές πρώτες ύλες για αμέτρητες ώρες αισθητηριακού παιχνιδιού, ειδικά για τα παιδιά μικρότερης ηλικίας.
- Περνάμε χρόνο με τα παιδιά μας. Παρόλα τα αρνητικά που έχει φέρει η πανδημία, έχει εντούτοις αυξηθεί ο ελεύθερος χρόνος μας (π.χ. με την τηλε-εργασία). Ας προσπαθήσουμε να αφιερώνουμε μέρος αυτού του χρόνου στα παιδιά μας. Σίγουρα το άγχος της πανδημίας (άγχος για την υγεία μας, οικονομικό, για τη σχολική πρόοδο των παιδιών μας), δεν βοηθά. Όμως το παιχνίδι μπορεί να βοηθήσει κι εμάς τους ίδιους να διαχειριστούμε το άγχος μας, ενώ παράλληλα ενδυναμώνει τη σχέση μας με τα παιδιά μας.
- Στο σχολείο δεν αποθαρρύνουμε την επαφή μεταξύ των παιδιών. Ο φόβος των εκπαιδευτικών είναι μεγάλος και δικαιολογημένος, καθώς έχουν την ευθύνη των παιδιών. Όμως η επαφή μεταξύ των παιδιών είναι απαραίτητη. Δεν αποθαρρύνουμε την επαφή γενικότερα απλά φροντίζουμε, όσο περισσότερο μπορούμε, να τηρούνται όλοι οι κανόνες υγιεινής.
- Ψάχνουμε εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των παιδιών. Αναπροσαρμόζουμε π.χ. τις δραστηριότητες ενός ομαδικού προγράμματος συναισθηματικής αγωγής στο σχολείο. Διαβάζουμε ένα παραμύθι και μετά κάνουμε δραματοποίηση, τηρώντας τα μέτρα, ή ζωγραφίζουμε το παραμύθι μας, ο καθένας ξεχωριστά από μια σελίδα και ύστερα ο/η εκπαιδευτικός τις φτιάχνει ένα βιβλίο το οποίο μπορεί να μετατρέψει σε e-book και να το μοιράσει σε όλα τα παιδιά.
- Δεν ξεχνάμε πόσο σημαντικό ήταν το παιχνίδι για εμάς ως παιδιά! Μεγαλώνουμε όχι γιατί περνάνε τα χρόνια αλλά γιατί ξεχνάμε πώς είναι να είσαι παιδί. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να συνδεθούμε και οι ίδιοι με το παιδί μέσα μας.
Ουδέν κακόν αμιγές καλού και every cloud has its silver lining. Θέλω να πιστεύω ότι παρόλες τις δυσκολίες, η περίοδος αυτή είναι και μια ευκαιρία να αναλογιστούμε πόσα πράγματα έχουμε παραγκωνίσει στη ζωή μας κι, αν έχουμε την ευκαιρία, να προσπαθήσουμε να ξαναβρούμε τη χαμένη μας παιδικότητα και τη σχέση μας με τα παιδιά μας.
Αναστασία Κούρτη, Ειδική Παιδαγωγός MSc,
εκπ. Παιγνιοθεραπεύτρια
Παιδανάπτυξη Κοιν.Σ.ΕΠ.