Η Eκλεκτική Aλαλία (Selective Mutism) είναι μία σύνθετη παιδική αγχώδης διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται από την ανικανότητα του παιδιού να μιλήσει και να επικοινωνήσει αποτελεσματικά σε επιλεγμένες κοινωνικές καταστάσεις, όπως το σχολείο.
Τα παιδιά αυτά έχουν την ικανότητα να μιλάνε και να επικοινωνούν σε περιβάλλοντα στα οποία νιώθουν άνεση, ασφάλεια και χαλαρότητα.
Η πλειοψηφία των παιδιών με εκλεκτική αλαλία παρουσιάζουν επίσης κοινωνική φοβία ή κοινωνικό άγχος. Η διαταραχή είναι εξουθενωτική και επίπονη για το παιδί. Τα παιδιά και οι έφηβοι με εκλεκτική αλαλία εμφανίζουν μία πραγματική ΦΟΒΙΑ για την ομιλία, για την κοινωνική αλληλεπίδραση, για καταστάσεις δηλαδή όπου απαιτείται από αυτούς η επικοινωνιακή συμμετοχή.
Μυστικά για δασκάλους
Λόγω των χαρακτηριστικών της διαταραχής τους, τα παιδιά με εκλεκτική αλαλία δυσκολεύονται να ενταχθούν στο σχολικό περιβάλλον. Οι δάσκαλοι, λοιπόν, είναι αυτοί που θα φροντίσουν να τα διευκολύνουν, αρχικά σε επίπεδο τάξης (να μπορούν να συμμετέχουν στο μάθημα) και στη συνέχεια σε επίπεδο κοινωνικής ομάδας μέσα στο σχολείο (συνεργασία σε ομάδες στο πλαίσιο του μαθήματος, κοινωνική συναναστροφή στο διάλειμμα).
Εδώ παρουσιάζονται κάποια μικρά μυστικά που θα βοηθήσουν τα παιδιά να ενταχθούν ομαλά στο πλαίσιο της τάξης. Εφαρμόζονται κυρίως σε παιδιά Νηπιαγωγείου και μικρών τάξεων του Δημοτικού, με την κατάλληλη αναπροσαρμογή όμως είναι κατάλληλα και για μεγαλύτερες ηλικίες.
Περιμένουμε 5 δευτερόλεπτα: Συχνά, δεν δίνουμε αρκετό χρόνο στα παιδιά ώστε να απαντήσουν. Περιμένοντας 5 δευτερόλεπτα χωρίς να επαναλάβουμε την ερώτηση ή να δώσουμε σε άλλους μαθητές το λόγο, βοηθάμε τα παιδιά να ρυθμίσουν το άγχος τους.
Είμαστε σαφείς στους επαίνους μας: Αντί να πούμε «Μπράβο!», γινόμαστε πιο συγκεκριμένοι: «Μπράβο σου που μας είπες ότι σε έφερε η μαμά σου στο σχολείο!» Με αυτόν τον τρόπο το παιδί θα γνωρίζει για ποιον λόγο επαινείται και έτσι θα αποκτήσει κίνητρο να συνεχίσει.
Κάνουμε ερωτήσεις που έχουν ως απάντηση ολόκληρες προτάσεις: Αντί να κάνουμε ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν με ένα ναι ή ένα όχι (ή πιο συχνά με ένα νεύμα), κάνουμε ερωτήσεις που έχουν ως απάντηση ολόκληρες προτάσεις. Προσπαθούμε να δίνουμε στα παιδιά επιλογές (π.χ. «Προτιμάς τον κόκκινο ή τον μπλε μαρκαδόρο;») ή ερωτήσεις ανοιχτής επιλογής (π.χ. «Ποια άσκηση θα προτιμούσες να κάνουμε μετά;»).
Επαναλαμβάνουμε ή παραφράζουμε τα λόγια του παιδιού: Επαναλαμβάνοντας ή παραφράζοντας τα λόγια του παιδιού, λειτουργεί ενισχυτικά καθώς αντιλαμβάνεται ότι αυτό που έχει πει το έχουμε ακούσει και το έχουμε καταλάβει. Για παιδιά που μιλάνε πολύ σιγά, το να επαναλαμβάνουμε τα λόγια τους τα βοηθά να συμμετέχουν στην τάξη.
Λεκτικοποιούμε τις δραστηριότητες του παιδιού: Εκφράζουμε με λόγια αυτό που κάνει το παιδί «Γράφεις την Αλφαβήτα» ή «Βλέπω ότι δείχνεις την εικόνα στο βιβλίο». Αυτή η τεχνική βοηθά να δείξουμε ενδιαφέρον για το τι κάνει το παιδί και μπορεί να βοηθήσει στην σύνδεσή μας μαζί του ακόμη κι αν είναι μη λεκτικό.
Τα παιδιά αυτά έχουν την ικανότητα να μιλάνε και να επικοινωνούν σε περιβάλλοντα στα οποία νιώθουν άνεση, ασφάλεια και χαλαρότητα.
Η πλειοψηφία των παιδιών με εκλεκτική αλαλία παρουσιάζουν επίσης κοινωνική φοβία ή κοινωνικό άγχος. Η διαταραχή είναι εξουθενωτική και επίπονη για το παιδί. Τα παιδιά και οι έφηβοι με εκλεκτική αλαλία εμφανίζουν μία πραγματική ΦΟΒΙΑ για την ομιλία, για την κοινωνική αλληλεπίδραση, για καταστάσεις δηλαδή όπου απαιτείται από αυτούς η επικοινωνιακή συμμετοχή.
Μυστικά για δασκάλους
Λόγω των χαρακτηριστικών της διαταραχής τους, τα παιδιά με εκλεκτική αλαλία δυσκολεύονται να ενταχθούν στο σχολικό περιβάλλον. Οι δάσκαλοι, λοιπόν, είναι αυτοί που θα φροντίσουν να τα διευκολύνουν, αρχικά σε επίπεδο τάξης (να μπορούν να συμμετέχουν στο μάθημα) και στη συνέχεια σε επίπεδο κοινωνικής ομάδας μέσα στο σχολείο (συνεργασία σε ομάδες στο πλαίσιο του μαθήματος, κοινωνική συναναστροφή στο διάλειμμα).
Εδώ παρουσιάζονται κάποια μικρά μυστικά που θα βοηθήσουν τα παιδιά να ενταχθούν ομαλά στο πλαίσιο της τάξης. Εφαρμόζονται κυρίως σε παιδιά Νηπιαγωγείου και μικρών τάξεων του Δημοτικού, με την κατάλληλη αναπροσαρμογή όμως είναι κατάλληλα και για μεγαλύτερες ηλικίες.
Περιμένουμε 5 δευτερόλεπτα: Συχνά, δεν δίνουμε αρκετό χρόνο στα παιδιά ώστε να απαντήσουν. Περιμένοντας 5 δευτερόλεπτα χωρίς να επαναλάβουμε την ερώτηση ή να δώσουμε σε άλλους μαθητές το λόγο, βοηθάμε τα παιδιά να ρυθμίσουν το άγχος τους.
Είμαστε σαφείς στους επαίνους μας: Αντί να πούμε «Μπράβο!», γινόμαστε πιο συγκεκριμένοι: «Μπράβο σου που μας είπες ότι σε έφερε η μαμά σου στο σχολείο!» Με αυτόν τον τρόπο το παιδί θα γνωρίζει για ποιον λόγο επαινείται και έτσι θα αποκτήσει κίνητρο να συνεχίσει.
Κάνουμε ερωτήσεις που έχουν ως απάντηση ολόκληρες προτάσεις: Αντί να κάνουμε ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν με ένα ναι ή ένα όχι (ή πιο συχνά με ένα νεύμα), κάνουμε ερωτήσεις που έχουν ως απάντηση ολόκληρες προτάσεις. Προσπαθούμε να δίνουμε στα παιδιά επιλογές (π.χ. «Προτιμάς τον κόκκινο ή τον μπλε μαρκαδόρο;») ή ερωτήσεις ανοιχτής επιλογής (π.χ. «Ποια άσκηση θα προτιμούσες να κάνουμε μετά;»).
Επαναλαμβάνουμε ή παραφράζουμε τα λόγια του παιδιού: Επαναλαμβάνοντας ή παραφράζοντας τα λόγια του παιδιού, λειτουργεί ενισχυτικά καθώς αντιλαμβάνεται ότι αυτό που έχει πει το έχουμε ακούσει και το έχουμε καταλάβει. Για παιδιά που μιλάνε πολύ σιγά, το να επαναλαμβάνουμε τα λόγια τους τα βοηθά να συμμετέχουν στην τάξη.
Λεκτικοποιούμε τις δραστηριότητες του παιδιού: Εκφράζουμε με λόγια αυτό που κάνει το παιδί «Γράφεις την Αλφαβήτα» ή «Βλέπω ότι δείχνεις την εικόνα στο βιβλίο». Αυτή η τεχνική βοηθά να δείξουμε ενδιαφέρον για το τι κάνει το παιδί και μπορεί να βοηθήσει στην σύνδεσή μας μαζί του ακόμη κι αν είναι μη λεκτικό.
Με πληροφορίες από:https://childmind.org και https://selectivemutismcenter.org
Αναστασία Κούρτη,
Ειδική Παιδαγωγός