Μαμά, μπαμπά, υπάρχει Άγιος Βασίλης;

Τελικά είναι προτιμότερο να αφήνουμε τα παιδιά να πιστεύουν στη «μαγεία των Χριστουγέννων» ή πρέπει να τους λέμε την αλήθεια;
Φτάνουν οι διακοπές των Χριστουγέννων. Τα παιδιά στο σχολείο γράφουν γράμματα στον Άγιο Βασίλη, μικροί και μεγάλοι τρέχουν για τα εορταστικά ψώνια. Κάλαντα, στολισμένα δέντρα, μελομακάρονα και κουραμπιέδες παντού… Και τότε, σαν κεραυνός εν αιθρία ακούγεται η ερώτηση «Μαμά, μπαμπά, υπάρχει Άγιος Βασίλης;» Μια ερώτηση αφοπλιστικά ειλικρινής που όμως συχνά φέρνει σε δύσκολη θέση τους γονείς. 
Πολλοί γονείς με ρωτούν για το αν πρέπει να αφήνουν τα παιδιά τους να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη ή είναι σαν να τους λένε ψέματα. Άλλοι γονείς αναρωτιούνται αν πρέπει να πουν την αλήθεια στα παιδιά τους, αν αυτά τους ρωτήσουν. Τελικά ποια είναι η σωστή απάντηση; Ή μάλλον, υπάρχει σωστή απάντηση;
 
Ας δούμε λίγο τι λένε σχετικές έρευνες. Το 2016, ο καθηγητής C. Boyle του Πανεπιστημίου Exeter δημιούργησε ένα online ερωτηματολόγιο με τίτλο “The Exeter Santa Survey”, όπου εξετάζεται κατά πόσο και πώς η ανακάλυψη ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει επηρέασε τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι (Boyle, 2018):
  • Η μέση ηλικία που τα παιδιά σταμάτησαν να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη είναι 8 ετών.
  • 34% των συμμετεχόντων στην έρευνα εύχονται να πίστευαν ακόμη στον Άγιο Βασίλη, ενώ 50% των συμμετεχόντων χαίρονται που δεν πιστεύουν πλέον.
  • 65% των συμμετεχόντων προσποιούνταν ότι πιστεύουν στον μύθο του Άγιου Βασίλη, ως παιδιά, αν και γνώριζαν την αλήθεια.
  • Το 56% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι δεν κλονίστηκε η εμπιστοσύνη τους στους γονείς τους μαθαίνοντας ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει.
  • Η πλειοψηφία των γονέων (72%) χαίρονται να διατηρούν το μύθο του Άγιου Βασίλη.
Μια παλαιότερη έρευνα, μικρότερου εύρους (Anderson & Prentice, 1994) σε παιδιά που δεν πίστευαν πλέον στον Άγιο Βασίλη, αποκάλυψε ότι τα παιδιά ανακάλυπταν συνήθως από μόνα τους τη μη ύπαρξη του Άγιου Βασίλη και μάλιστα δεν επηρεάστηκαν αρνητικά μαθαίνοντας την αλήθεια, σε αντίθεση με τους γονείς που στενοχωρήθηκαν με την ανακάλυψη των παιδιών τους. Μάλιστα, μία άλλη έρευνα (Goldstein & Woolley, 2016) έδειξε ότι οι γονείς προσπαθούν να πείσουν τα παιδιά τους για την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη, παρουσιάζοντας μάλιστα τους ηθοποιούς που ντύνονται ως Άγιοι Βασίληδες (σε εμπορικά κέντρα κ.τ.λ.) ως αληθινούς, ανεξάρτητα από την ηλικία των παιδιών τους.
 
Τελικά, όπως φαίνεται η αποκάλυψη ότι ο Άγιος Βασίλης δεν είναι αληθινός ανησυχεί περισσότερο τους γονείς παρά επηρεάζει τα παιδιά. Τι κάνουμε λοιπόν όταν το παιδί μας μάς ρωτάει εάν ο Άγιος Βασίλης είναι αληθινός;
 
Είναι λογικό το παιδί μεγαλώνοντας να αμφισβητεί την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη. Δεν χρειάζεται να νιώθετε άγχος ότι χάνεται η παιδικότητά του ή η μαγεία των Χριστουγέννων, γιατί στην πραγματικότητα δεν χάνεται, απλά αναπροσαρμόζεται. Προσωπικά πιστεύω ότι το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να ακούσουμε το παιδί, να του δώσουμε την ευκαιρία να εκφράσει τους προβληματισμούς του. Μπορείτε να το ρωτήσετε γιατί το ρωτάει αυτό ή τι πιστεύει το ίδιο. Μέσα από τη συζήτηση θα καταλάβετε αν πρέπει να του αποκαλύψετε την αλήθεια ή όχι. Αν π.χ. το παιδί σας σάς απαντήσει ότι κάποιος συμμαθητής του τού είπε ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης και προβληματίστηκε, δεν χρειάζεται να σπεύσετε να διαψεύσετε τον συμμαθητή και να διατηρήσετε τον μύθο του Αγίου, ούτε όμως να επιβεβαιώσετε ότι δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης. Δώστε του την ευκαιρία να εκφράσει τη δική του άποψη. Τα παιδιά είναι σε μια ηλικία που έχουν «δικαίωμα» να επιλέξουν μόνα τους τους μύθους που θέλουν να πιστέψουν ή και να απορρίψουν. Ας μην τους το στερήσουμε αυτό!


Update! Χθες δύο πιτσιρίκια μού είπαν ότι ανακάλυψαν ότι ο Άγιος Βασίλης είναι ο θείος τους, αλλά θα προσποιηθούν ότι δεν ξέρουν τίποτα. Όταν τους ρώτησα γιατί, είπαν ότι προτιμούν να προσποιούνται ότι υπάρχει Άγιος Βασίλης. Ποιος ξέρει, βέβαια; Μπορεί τελικά να αποκαλύψουν ότι ξέρουν την αλήθεια. Θα το μάθω μετά τις γιορτές!
Βιβλιογραφία:
Anderson, C. & Prentice, N. (1994). Encounter with reality: children’s reactions on discovering the Santa Claus myth. Child Psychiatry and Human Development, 25(2), 67-84.
Boyle, C. (2016). The Exeter Santa Survey, 
ανάκτηση από https://www.exeter.ac.uk/news/featurednews/title_697103_en.html 
Goldstein, T. & Woolley, J. (2016). Ho! Ho! Who? Parent promotion of belief in and live encounters with Santa Claus. Cognitive Development, 39, 113-127.
 
Αναστασία Κούρτη, 
Ειδική Παιδαγωγός MSc,
Εκπ. Παιγνιοθεραπεύτρια.
Κοιν.Σ.Επ. Παιδανάπτυξη